Bayani Vol. 1 Episode 3

Part 1


Part 2



Part 3

Ang Sedula o Community tax certificate o residence certificate sa Ingles at Cédula de identidad naman sa Kastila ay isang legal na dokumentong nagpapatunay na ikaw ay mamamayan ng isang lugar. Ito ay nagsimula pa noong panahon ng Kastila, kung saan nakasulat din dito kung magkano ang buwis na binabayaran ng mga Filipino. Sa panahon ding iyon, kung kulang ang ibinayad mong buwis, kinukuha ng mga Espanyol ang mga bagay na katumbas ng iyong kakulangan tulad ng bigas. 

Dahil sa kalupitan at pang-aabuso ng mga Kastila, ang mga Katipunero ay nagplano ng isang rebulusyon. Kaya noong Mayo 1896, ang mga Filipino ay nangalap ng pondo at mga armas. Ngunit natuklasan ng mga Espanyol ang lihim na samahan ng mga Katipunero nang magtaksil ang isa sa kanilang miyembrong si Teodoro Patiño. Dahil dito maraming filipino, babae man o lalaki ang hinuli, ikinulong at pinatay ng mga guardiya sibil.

Isang linggo matapos matuklasan ng mg Kastila ang Katipunan, tinipon ni Andres Bonifacio ang mahigit na 1,000 katipunero sa Balintawak at doon ay sama-sama nilang pinunit ang kanilang mga sedula bilang pagtaliwas sa mga Kastila at bilang tanda narin ng pagsiklab ng Rebolusyon.

Ang katagang binibigkas ni Andres Bonifacio sa ikalawang video ay ang unang estansa sa kanyang tulang "Pag-ibig sa Tinubuang Lupa." Narito ang kopya ng buong tula.

Pag-ibig Sa Tinubuang Lupa

Ni Andres Bonifacio

Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya sa pagka-dalisay at pagka-dakila gaya ng pag-ibig sa tinubuang lupa? Alin pag-ibig pa? Wala na nga, wala.

Ulit-ulitin mang basahin ng isip at isa-isahing talastasing pilit ang salita’t buhay na limbag at titik ng isang katauhan ito’y namamasid.

Banal na pag-ibig pag ikaw ang nukal sa tapat na puso ng sino’t alinman, imbit taong gubat, maralita’t mangmang nagiging dakila at iginagalang.

Pagpuring lubos ang nagiging hangad sa bayan ng taong may dangal na ingat, umawit, tumula, kumatha’t sumulat, kalakhan din nila’y isinisiwalat. Walang mahalagang hindi inihandog ng pusong mahal sa Bayang nagkupkop, dugo, yaman, dunong, tiisa’t pagod, buhay ma’y abuting magkalagot-lagot.

Bakit? Ano itong sakdal nang laki na hinahandugan ng buong pag kasi na sa lalong mahal kapangyayari at ginugugulan ng buhay na iwi.

Ay! Ito’y ang Inang Bayang tinubuan, siya’y ina’t tangi na kinamulatan ng kawili-wiling liwanag ng araw na nagbibigay init sa lunong katawan.

Sa kanya’y utang ang unang pagtanggol ng simoy ng hanging nagbigay lunas, sa inis na puso na sisinghap-singhap, sa balong malalim ng siphayo’t hirap. Kalakip din nito’y pag-ibig sa Bayan ang lahat ng lalong sa gunita’y mahal mula sa masaya’t gasong kasanggulan. hanggang sa katawan ay mapasa-libingan.

Ang na nga kapanahon ng aliw, ang inaasahang araw na darating ng pagka-timawa ng mga alipin, liban pa ba sa bayan tatanghalin?

At ang balang kahoy at ang balang sanga na parang niya’t gubat na kaaya-aya sukat ang makita’t sasa-ala-ala ang ina’t ang giliw lampas sa saya.

Tubig niyang malinaw sa anak’y bulog bukal sa batisang nagkalat sa bundok malambot na huni ng matuling agos na nakaa-aliw sa pusong may lungkot. Sa kaba ng abang mawalay sa Bayan! gunita ma’y laging sakbibi ng lumbay walang ala-ala’t inaasam-asam kundi ang makita’ng lupang tinubuan.

Pati na’ng magdusa’t sampung kamatayan waring masarap kung dahil sa Bayan at lalong maghirap, O! himalang bagay, lalong pag-irog pa ang sa kanya’y alay.

Kung ang bayang ito’y nasa panganib at siya ay dapat na ipagtangkilik ang anak, asawa, magulang, kapatid isang tawag niya’y tatalikdang pilit.

Datapwa kung bayan ng ka-Tagalogan ay nilalapastangan at niyuyurakan katwiran, puri niya’t kamahalan ng sama ng lilong ibang bayan.

Di gaano kaya ang paghinagpis ng pusong Tagalog sa puring nalait at aling kaluoban na lalong tahimik ang di pupukawin sa paghihimagsik?

Saan magbubuhat ang paghihinay sa paghihiganti’t gumugol ng buhay kung wala ring ibang kasasadlakan kundi ang lugami sa ka-alipinan?

Kung ang pagka-baon niya’t pagka-busabos sa lusak ng daya’t tunay na pag-ayop supil ng pang-hampas tanikalang gapos at luha na lamang ang pinaa-agos

Sa kanyang anyo’y sino ang tutunghay na di-aakayin sa gawang magdamdam pusong naglilipak sa pagka-sukaban na hindi gumagalang dugo at buhay.

Mangyari kayang ito’y masulyap ng mga Tagalog at hindi lumingap sa naghihingalong Inang nasa yapak ng kasuklam-suklam na Castilang hamak.

Nasaan ang dangal ng mga Tagalog, nasaan ang dugong dapat na ibuhos? bayan ay inaapi, bakit di kumikilos? at natitilihang ito’y mapanuod.

Hayo na nga kayo, kayong ngang buhay sa pag-asang lubos na kaginhawahan at walang tinamo kundi kapaitan, kaya nga’t ibigin ang naaabang bayan.

Kayong antayan na sa kapapasakit ng dakilang hangad sa batis ng dibdib muling pabalungit tunay na pag-ibig kusang ibulalas sa bayang piniit.

Kayong nalagasan ng bunga’t bulaklak kahoy niyaring buhay na nilant sukat ng bala-balakit makapal na hirap muling manariwa’t sa baya’y lumiyag.

Kayong mga pusong kusang (pugal) ng dagat at bagsik ng ganid na asal, ngayon magbangon’t baya’y itanghal agawin sa kuko ng mga sukaban.

Kayong mga dukhang walang tanging (lasap) kundi ang mabuhay sa dalita’t hirap, ampunin ang bayan kung nasa ay lunas sapagkat ang ginhawa niya ay sa lahat.

Ipaghandog-handog ang buong pag-ibig hanggang sa mga dugo’y ubusang itigis kung sa pagtatanggol, buhay ay (mailit) ito’y kapalaran at tunay na langit.